آه

دنیا به دوستی بیشتری نیاز دارد

آه

دنیا به دوستی بیشتری نیاز دارد

چرخه ها؛ توهم، تک سیلابی و جهل مرکب

خواهرم داشت کتاب روانشناسی میخوند گفت که من بیماری روانی تک سیلابی دارم. راست هم میگفت. تشخیص این بیماری اینه که از طرف هرقدر یک سوال تکراری رو بپرسی باز هم فکر میکنه که باید جواب بده. مثل جلسه دفاع من. درجا میزدم وقتی که حسن پور سرم داد میزد. چرخه بود. البته من میدونستم که دارم در پاسخ بهش درجا میزنم. ولی راهکاری نداشتم براش. مثلا نمیدونستم که اون جا یک دقیقه ازشون بپرسم که میتونم جواب سوالتونو بدم؟! (اینو بعدا خواهرم بعد از کلی کنکاشو تفکر یادم داد). چرخه ای داریم که در آن درجا میزنیم. این چرخه میتونه جهل مرکب باشه. معمولا اساتید دانشگاه که درجه ای قابل تقدیر بین خودشون بالابرده اند احتمال قرار گرفتنشون تو این چرخه بالا میره. حالا شما فکر کنید یک کسی خودش در جهل مرکب باشه و بخواد قضاوت کنه که مثلا دانشجو در هنگام دفاع جاهله.

توهم هم شاید چرخه دیگه ای در انسان باشه که معنی عام تری نسبت به جهل مرکب میتونه داشته باشه. چون گاهی آدم دوست داره توهم آگاهانه داشته باشه. مثال این مورد هم شامل خودم میشه. زاهدی استاد راهنمام اولین روزی که میخواست عنوان رساله ام رو مشخص کنه، یک خط رو کاغذ کشید و یک خط دیگه روی آن گذاشت. بعد گفت اینو برو درستش کن. نزدیک بود اشکم دربیاد. چون درست کردن اون دو تا خط پروژه ای در حد لیسانس براش کافی بود. همون جا یعقوبی هم برا من دل سوزوندو گفت که انجام شده. این حرفش باعث شد مجبور بشه هی بنویسه که رساله اش خیلی شبیه عنوان رساله منه. در عوض من تحقیقات رساله کذاییم رو رسوندم به جایی که باید اسمش عوض میشد و بالاتر میرفت تا کلمه خودکارسازی رو در بربگیره. ولی شانس آوردم که رضایت دادن به کلمه پایین تر از آن، یعنی ساده سازی. زاهدی در تمام مدت تحصیلم هی شیطنت میکردو ازم اقرار کتبی میگرفت که کار من با کار یعقوبی ارتباط داره! روز دفاعم حالا از یک طرف باید تلاش میکردم اثبات کنم که چرا اسم مثلا یعقوبی رو در کارم نیاورده ام و باز دفاع میکردم که از عنوان پایین تر نیامده ام؛ قشنگ توهم (مفهومی عام­تر از جهل مرکب). توهمی که براساس اون از من اقرار هم گرفته بودن... حق دارن توهمشون رو هم اعمال کنن. دارن اعمال حق و عدالت میکنن... اون روز هنوز من سال اول بودمو چادری. یک روز زاهدی در اومد حزب الهی‌ها رو معرفی کرد. گفت حزب الهی ها آستینشون این طوریه و لباس خیلی پولدارانه ای نمی پوشن. مثلش به من میخورد. چند وقت بعد حسینی در جمع دوستانه دانشجوهای دکتری و ارشد تعریف کرد که جلسه اول همه دانشجوهاشو که زود اومده اند، جریمه کرده و گفته از همه تون نمره کم میکنم چون شما حزب الهی ها زودتر از همه اومده این و با بقیه نبوده این! (این هم یک طورهایی میتونست به من بخوره) هزار و یک دلیل میتونستن داشته باشن برای اینکه من رو حزب الهی تلقی کنن و به همون دلیل از منو امثال من بدشون هم بیاد! مثال هاشون و تعاریفشون که حد و مرز نداره....

رفتار خیلی از کسایی که من تو دانشگاه باهاش مواجه میشم جهل مرکبه. بقدری این آدما رفتار خودشونو بررسی نکرده اند که حتی نمیدونن که در چرخه قرار دارن. ارزیابی نه به این معنا که این روزا میبینیم طرف خودکار ضبط کننده داره و صدا همه رو ضبط میکنه و حتی دوربین مخفی داره. بلکه به این معنا که با خودمون فکر کنیمو ببینیم چیکار کردیمو چه اتفاقایی برای پاسخگویی به خودمون یافته ایم. اگر ما آدما که مدیر و قبل از اون دانشجو میشدیم در حال ارزیابی خودمون بودیم انقدر نامسلمونی مثلا حسادت نمیکردیمو خیلی رفتارامون درست میشد.


پ.ن: جمله زاهدی اینجوری بود که مثلا اول لباس حزب الهی ها رو معرفی کردو بعد هم گفت کسایی هستن که بیشترین فحش رو به نظام میدن و از همه هم بیشتر کار میکنن. کلا جمله های زاهدی معمولا با یک کلمه به جمله های روز قبل من و شاید هفته پیشم که مثلا تو وبلاگم منتشر میکردم یک شباهت نزدیکی داشت. حتی کارهای حسن پور هم همین طور بود. یک وقتایی میدیدم جمله یعقوبی کلمه خاص کلام منو شامل میشه ... به نظر انگار مثلا بگم جاسوسی از جانب اونا سمت من نشسته بود. بعد مثلا اون کلمه خاص منو بکار میبردنو تا من میومدم اظهار نظر کنم خودم مثلا زاهدی میگفت دهنتو ببند خانوووووومو از این عصبانیت منشی ها...

سفر به گلستان

دیروز گرگان بودم؛ شهر 72 ملت و رنگو وارنگ. برای رسیدن به گرگان از جاده هایی رد شدیم که از میان درختان میگذشتن. کوههایی رو رد کردیم که پوشیده از درخت بودن. و بعد به شهر شرجی و ابری گرگان رسیدیم. شاید هم باران آمد. همه چیز گرگان خوب بود جز زنهاش. اونجا زنها در تنوع رنگ و ملیت بودن. برای همین همه جور آدمی پیدا میشد کرد. گرگان شهریه که مونده همدانو بافت قدیمی مشهد بمونه و یا اینکه تبریز بشه. شهری نزدیک مرز هست و زنان ترکمن اونجا هستن. شهرهای مرزی معمولا سنی بیشتری نسبت به سایر شهرهای ایران دارن. کلا شهر مناسبی برای توریست نبود. 11هزارتومن بدون خرید پیاده شدم. 1000 تومان برای سرویس بهداشتی ترمینال و 10000 هزار تومن هم برای زنی ترکمن که بهش نمیخورد در راه مانده باشه. ولی من بهش دادم. البته ازش خواستم مثل من آدمو محترم بشمره و 5تومنشو بهم برگردونه. ولی باشه باشه یک بی ادب که یاد گرفته بگه چشم رو گفتو رفت تا نشون بده اصلا از آدمایی که میتونن به کسی کمک کنن خوشش نمیاد. اما موضوع من سوگ زنی بود که نمیشد به او گفت بانو. نمیخواستم بهش کمک مالی بکنم چون حدس میزدم پول تریاکش میشد. به گرگان شلوغ و در عوض راحت از جنبه پذیرش قومیت های مختلف اقوام سیستانی و زابلی زیاد مهاجرت کرده اند. زنی که مد نظرم هست هم به هوای خواهر ازدواج کرده اش از زابلس آمده بود. وقتی برای اولین بار دیدمش پشتش به من بود و لای بوته ای درخت داشت چیزی قایم میکرد. ولی به نظر من که عجیب فقط پشتش به مردم بود. شاید مردی شیشه ای مترصد بود که کی این زن رو برای تعرض دست بیندازد.

رفتم سمتش و با هم مشغول صحبت شدیم. دختری از جنس رستم زابلی بود و هیکلش بزرگتر از من. ولی اغلب دندون هاش ریخته بود و متولد 62. بعد از ازدواجو بچه طلاق گرفته بود. شاید پدرش کشاورز بود. ولی موقعی که این دختر به گلستان آمده بود در اثر زخم معده فوت کرده بود. وقتی ازش پرسیدم بچه هم داری؟ جزو رازهاش سکوت کرد. میگفت مادربزرگش گفته که تریاک چیز خوبیه. خودش هم وقتی بدنش کرم کرده بود تریاک به دادش رسیده بود. لحظه ای چشماش برق زدو چهره زن جوانی رو برام نمودار کرد. شاید میتونست از نظر هوشو زیبایی به مشاور امنیت ترامپ برسه. ولی هر دو زیبایی برباد رفته ای داشتن. اون یکی به دلیل قوه قهریه و روگردانی از خدا و این یکی شاید به خاطر بی توجهی و شایدم کم توجهی جامعه بهش. بعد از کمی صحبت رفت تا کمی دست و روی کبره زده اش رو بتونه بشوره. ولی هرکار میکرد تمیز نمیشد، چون دستاش شاید جوش های انگلی زده بود. ضایعات بخش اندکی از محل درآمدش بود. چون برای خودش کار نمیکردو باید میداد به کسی تا بخشی از درآمدش رو کسب کنه. در ایران مردها فقط به خاطر جمع آوری ضایعات پول جمع میکنن. در ایران شیخ ها هر بار چوبی به اسم محرم و نامحرمی درمیارن تا با آن بکوبن بر سر زنان. زن باید بشینه سر جاش. ولی این زن با وجودی که این روزها بیشتر به مرگ فکر میکنه حاضر نیست برگرده به خونه اش تا بشینه سرجاش. دلیلش اینه که از اون زندگی که به اسم خونواده و محارم براش درست کرده اند، از آن جهنم الآن فرار کرده و برا خودش زندگی جدیدی درست کرده. زندگی ای که با قیمت جانش و با اندکی میراث تریاک برای خودش الآن درست کرده رو ترجیح میده به زندگی گذشته اش که دیروز بهم نگفت ماحصلش چند فرزند بوده و دلیل طلاق و گسستنش دقیقا چه میتونسته باشه...

من تعیین میکنم تو کجا کفشتو در بیاری

چند وقت پیش خواهرم رفته بود خونه دوستش این واحدهای آپارتمانی تازه ساخته شده. کل سالن مرمر بود و داخل خانه با مرمر سبز شروع میشد. خواهرم با کفش کل سالن رو رد شد و اشکالی نداشت. وقتی هم که وارد واحد شد با همون کفش رفت رو مرمرهای سبز. دوستش که جلوتر بود تا دید خواهرم کفشاشو در نیورده، پرسید تو با کفش رو مرمرها راه رفتی؟! خوب شد مادرم نفهمید، وگرنه حسابی عصبانی میشد. اونجا بود که خواهرم فهمید رو مرمرهای خونه نباید کفش بپوشه. اون موقع مال 10-20 سال پیشه که دارم میگم. امروز فیلم یلدا رو نشون میدادو من اتفاقی بخشی از صحنه اش رو دیدم. مثلا یارو داشت میگفت میخواد تعزیه برگزار کنه و همینطوری که داشت وارد هتل میشد، دوربین رفت رو فرش قرمز که اینو پسرش با کفشاشون همراه با ساکهای چرخدارشون رفتن روشو بقیه اش شامل مرمر میشد که باید میرسیدن به مسئول پذیرش هتل! بعد هم رفتن بالا و ازون نوشابه صدادارهای آهنیو گاز دار خوردنو گفتن تعزیه که میخوان برگزار کنن بسطام (یکی از شهرهای تاریخی ما) خیلی باید سُمبولیک باشه.

این یک بی ادبی هست که خارجی ها رو فرش ایرانی شروع کرده اندو خودمون هم هی داریم دنبال میکنیم. مثال دیگه ام، آجاست. همون ارتش جمهوری اسلامی ایران و مقدس ترین نهادش. چند وقت پیش گفتیم خوبه دیگه مسابقات شناورهای هوشمندشونو پر سروصدا برگزار نمیکنن. در عوض مسابقات بین المللی غواصی داشتن. یک چند صحنه تو اخبار نوشون میداد که اینا راه میرن رو زمین تا بعد برسن به یک فرشی که باید روش با کفش راه برن!

هر دو کالای ایرانی نفت و فرش ایران در حال حاضر تحریمه. ولی ما وزارت نفت داریم و نه وزارت فرش. این روزا اوضاع فرش فروش های محترم خرابه. هزاران متر مکعب فرش ایرانی رو دست مونده. چندین بیمه فرش باطل شده. قبلا اوضاع دست مزد و حقوق فرش بافان محترم خراب بود. اما آیا با این بی ادبی حرفه ای که در این حد وسیع در حال گذار هستیم روش میتونیم سری در میان ملل مختلف بلند کنیم؟!

اسلام دین کارهای بیهوده نیست. اگر قرار بود که فرشی بافته بشه که بره زیر کفشهای خاکی بهتر نبود که بافته نشه؟! اون هم فرشی که برای هر نقشش هزاران فکر و اندیشه به کار رفته؟! اسلام، شراب رو حرام کرد. قطعا به خاطر اندک ضرری که در اندک زمانی به ما میرسید. آیا اگر الآن قرآن نازل میشد، مصرف و رسوندن دود پر از سرب و نفتی ماشین ها به حلق ما رو حلال اعلام میکرد؟! این نفتی که مشکوک به حرام بودن در اسلام هست، آیا ارزشش بالاتر از اون فرشی هست که هزاران فکر و اندیشه در بافتش صورت گرفته، که حالا باید سال های سال ما وزارت «نفت» داشته باشیم، ولی وزارت «فرش» نداشته باشیم؟!

فسادِ ساختاری نیست، ساختارِ فسادیه

بخش اعظم تک والدهای شاغل و فقرای شاغل را زنان تشکیل میدن. این رو تو یک کتاب روانپزشکی چاپ سال ها اخیر خوندم. یعنی زن ها کار هم میکنن ولی فقرا رو هم تشکیل میدن. این یعنی ساختار فسادیه که باوجود تلاش و کاری که میکنی باز هم جزو فقرا قرار میگیری. البته به نظر من این ساختار فسادی تو کل دنیا رایجه، و ایران هم هست. تو همین قضیه ویرایش رساله ام، تا چند روز بعد از دفاعم هی معجزه میشد که من از شدت عصبانیت آتیش میگرفتم ولی به هر دلیلی مثلا اینکه اینترنت نداشتم شانس میووردم که به این استادا ایمیل نمیزدم تا بگم دارم انصراف میدم دیگه. بنابراین، هنوز فرصت داشتم اون مدرک دکتریم رو بگیرم. همین چند روز پیش بود که آتیش گرفتم، وقتی که با خودم فکر کردم که اون روز اون یعقوبی بود که داشت به خودم میگفت همه استادا دوست دارن اسمشون جای هرکار علمی بیاد، ولی من برعکسم و دوست ندارم که اسمم هر جایی بیاد. منظورش من بودمو میگفت اسمش نباید کنار اسم من بیاد. اصلا یک بار دیگه هم گفته بود که من به کسی که بهم سودی نمیرسونه سودی نمیرسونم. اما روز دفاع من همین حمید حسن پور داشت سرم داد میکشید که چرا اسم یعقوبی رو تو رساله نیورده ام! این در صورتیه که من نه در مورد انتخاب داورهام تصمیم گیری داشتم و نه در مورد انتخاب استاد راهنمام. اگر هم همین زاهدی و دانشگاه میگفت که من اسم یعقوبی رو کنار اسمم بگذارم، هیچ مشکلی نداشتم. در تمام مواقعی هم که زاهدی گفته بود من باید بیام سر جلسه ای که فقط تشکیل شده بود از من و یعقوبی و فیروزیان، من حاضر شده بودم. حتی وقتی که اون ها نیومده بودن! بجز تمام اینها همین زاهدی من رو مجبور کرده بود رو سایت گوهی این یعقوبی که نوشته بود کار کنمو مثلا چون برنامه نویس بودم. وقتم رو تا آخر تابستون سال دوم تلف کرده بود، بدون اینکه ازم کدی و یا اثباتی بخواد. اصلا نمی خواست، چون طبق پروژه مخفی که یعقوبی با ایمان دهقان دانشجوی ارشد زاهدی فرزند رئیس IT شاهرود ترتیب داده بود اگر هم نیازی در این رابطه داشتند رو برآورده کرده بودن. زاهدی هرچند وقت یکبار میگفت خیلی خوب بود که دهقان بجای من دانشجوی دکتریش میبودو مثلا اگر مصاحبه دکتری میشد اون میرفتو دنبال اسم دهقان اینطوری میگشت: دهقان دهقان دهقان.. من تنها دانشجوی دکتری زاهدی بودم که اینطوری زیر دست یعقوبی و خودش گیر کرده بودم.....

اون روزی که زاهدی به اسم ویرایش رساله ام داشت داورها رو انتخاب میکرد، وقتی گفت حسن پور داورم باشه. همون جا هم گفت که خوبی حسن پور اینه که تصمیمش فقط مربوط به همون جلسه دفاعم میشه. در صورتی که همون هم دروغ بود. حسن پور بعد از داد اولش رفت سمت عکس هایی که قبلا تو پروپزال گذاشته بودم. فکر نمیکردم که داد دومش عکس های پروپزالی باشه که قبلا داورش خودش بوده و حالا این بار میخواد داد بزنه، چون سر جلسه قبلی یادش رفته بوده داد بزنه.... حسن پور داد دوم رو که زد من تک سیلابی بازم جوابشو دادمو صادقانه گفتم این عکس رو آوردم چون خوشگل بود. حسن پور دوباره اومد داد بزنه. زاهدی بلافاصله اومد به کمک حسن پور و گفت: ما تا حالا کسی مثل تو نداشته ایم که این ادبیاتش باشه؛ یعنی تذکر داد که من رفتارم رو درست کنم. بعد حسن پور اومد داد سوم رو بزنه که این بار زاهدی بهم دستور داد که برو بیرون. زاهدی گفت برو بیرون و من از خداخواسته. تمام مدت خدا خدا میکردم کاش بهونه ای برای بیرون رفتن از جلسه میداشتم که حالا خود زاهدی بیرونم کرده بود. در واقع زاهدی برای اینکه حسن پور بیشتر داد نزنه و گلو پاره نکنه، از سر دلسوزی بابت این مرد خدا منو بیرون کرده بودو دلش برا من هم اصلا نسوخته بود. اصلا کودک درونش گذاشته بود که خوب ازم انتقام گرفته بشه.... بعد از رفتن من از جلسه، حسن پور گفته بود که نمره نمیده. مروی و حسین مومنی هم به جهت رعایت احترام و ادب استاد تمام به ترتیب 12 و 14 داده بودند. اتفاقا استاد مشاورم هم علی اکبر پویان، مثل پروپزالم، سر جلسه نیومده بود. کلا جمع زدن، جمع نمره من شد: 13. 13 شد و من رد شده بودم (این ها فرضهای آدم موثقی هست). کلی منت سرم نهادندو گفتن این بدبخت هی اومده هی رفته و هی دود ماشین تو کله اش رفته. بنابراین، در نهایت به زور دلشون سوختو گفتن مشروط براینکه من هر سه نفرشون رو راضی کنم و مشروط بر اخذ تاییدیه اصلاح از هر سه تا داورا، من 15 رو بگیرمو تموم شه بره دیگه...

دیگه اینکه سر جلسه دفاعم محمد عبدالهی اومده بود (گمونم حسینی بهش گفته بود که اکیدا سر جلسه دفاع من حاضر بشه). این همونی بود که فحشِ فحش رو با همکاری آقای حسینی بهم داده بود، بارها. یک بار جلو همین خانوم رحیمی که میگن الگوم قرارش بدم عبدالهی حرف عادیش این بود که با خودمون گفتیم «اوه این زن رئیس اومد. اون هم چه زنی...» به بی ادبی. که حتی خانوم رحیمی ناراحت شدو من ترجمه کردم. یا اون دفعه روز دفاعم اومده ام، این مثل مضطرب ها میپره و خودآگاهو ناخودآگاه میگه سلام، خوش اومدین! انگار من مهمان دانشگاه هستم و این میزبانه. همه اش هی حواسش نیست که داره توهین میکنه. باید فرض کنی از سر اضطرابه! گاهی میگم حسادته. بیخود مورد حسادتشون بودم. همین حسینی با عبدالهی روز چندم دانشگاه که بودم یک ارائه HMM میخواست حسینی بده به من نگفته بودن. همون روز باید انصراف از تحصیلم رو میدادم. چون همین زاهدی تکلیف من رو روشن نکرده بود که باید از چند نفر مرد تو دانشگاه حساب میبردمو مورد علاقه و تاییدشون واقع میشدم! گاهی ذهنم درگیر میشه که کلا مگر چند نفر هم دوره دکتری داشتم که ازشون این تعداد به این سبک بخوان باهام رفتاری داشته باشن. البته ناگفته نماند که در طول دوره دکتریم 99% خانوما دوستم داشتن و باوجودی که حتی ازشون انتظار نداشتم که منو بشناسن رفتارشون خیلی دوستانه بود. در کل جلسه دفاع دکتریم فقط من زن بودم. خانوم مشایخی که هم سن خودم هم بودو داور پروپزالم هم بود رو زاهدی نخواست بیاد. به جاش مروی اومد که رشته اش برق بودو از نظر بی ادبی در حد کماری کوچک بود. باوجودی که استاد دانشگاه شاهرود بود، ولی اساسا مشهدی بود و هیچ بعید نبود که دوست و آشنای خاندان کماری پارتی کلفت باشه. اصلا چه بسا جلسه رو همین حسین مروی متشنج کرده بود. به هرحال هرچی که بود هیچ طور قرار نبود به من نمره بیشتر از 15 داده بشه...


وقتی ترامپ سخنرانیشو داشت میکرد کلی آدم اونطرف ایستاده بودن خوشگل که اون سخنرانیش تموم شه بیاد اینطرف. ترامپ هم خیلی بی ادبانه رفت سمتشون. زشتی رفتار ترامپ وقتی معلوم میشد که کسی منتظرش نایستاده باشه. ولی کلی آدم به عنوان ساختار سیاسی ترامپ تعریف شده بودن که خوشگل اونطرف منتظر این باشن. من هم بعد از جلسه دفاعم که زاهدی کرده بودم بیرون همه اش داشتم به طرز قرار گرفتن دستام فکر میکردم. با خودم میگفتم دستام رو بگذارم کنارم. پشت سرم نگذارمو .... با خودم میگفتم لبخند، لبخند یادت نره و از این کارا که یکی دو ساعت باید منتظر میموندو برای رعایت ادب انجام میداد... تکلیف ادب ماها زیاده دیگه. یکیش هم اینطوری بود که اینو به مرور در دوران مدارسو دانشگاه پشت دفتر سعی کرده بودن خوب یادمون بدن....

دوره پسا فارغ التحصیلی

حالا همه فهمیده اند که من فارغ التحصیل شده ام. جامعه بیکاری که بجز جستجو در کون انسان ها کار دیگه ای ازشون برنمی آمد. مریم حسینی دفعه دومش هست که پس از اخراجش از خانه ام باز هم می آید. اون هم درست در دهه اول محرمو زمان های قومیتی و مذهبی. صادق شوهر این زن، دفعه دوم هست که این بار تهدید به کشتنم در ملا عام کرده، چون دوباره زنش را به خانه ام راه نداده ام.

دوران پسا فارغ التحصیلی من سر رسیده و صبر و تحمل اساتید ارجمندی از جمله حمید حسن پور استاد دانشگاه صنعتی شاهرودم لبریز شده. دوران پسا فارغ التحصیلی: شامل دعوای سر شهید دکتر مهدی یعقوبی می شود که به خاطر شهادتش حمید حسن پور سر جلسه من گلو پاره کرد... دوران پسا فارغ التحصیلی من...